HARPUT ARTUKLULARI
(1112-1124 / 1185 - 1233 M.)

  Harput Kolu (1112-1124 ve 1185-1233). Artuk Bey’in torunu Belek b. Behrâm 1112 yılında Harput’a hâkim olmuş ve Palu merkez olmak üzere burada kendi beyliğini kurmuştu. Amcaları Sökmen ve İlgazi ile beraber Haçlılar’a karşı çetin bir mücadeleye giren Belek bu arada Halep’i de Süleyman’ın elinden aldı (1123). Ertesi yıl Menbic’i kuşattıysa da kaleden atılan bir okla vurularak öldü (518/1124). Belek’ten sonra Harput, Hısnıkeyfâ Artuklu Hükümdarı Dâvud’un eline geçti ve 1185 yılına kadar Hısnıkeyfâ kolunun hâkimiyetinde kaldı. Hüsâmeddin Timurtaş da Halep’i istilâ etti. Nûreddin Muhammed’in ölümü üzerine Selâhaddîn-i Eyyûbî’nin hizmetinde bulunan Dâvud’un kardeşi İmâdüddin Ebû Bekir, süratle Hısnıkeyfâ’ya geldi. Fakat yeğeni II. Sökmen kendisinden daha erken davranıp Selâhaddin’e Hısnıkeyfâ’ya hâkimiyetini tasdik ettirdiğinden, buraya sahip olamadı. Bununla beraber Harput ve çevresini kendi hâkimiyeti altına almaya ve burada bağımsız bir beylik kurmaya muvaffak oldu (1185). Ebû Bekir 1204 yılında öldü, yerine oğlu Nizâmeddin İbrâhim geçti. İbrâhim’in ölümünden sonra yerine oğlu Hızır, daha sonra da onun oğlu Nûreddin Artuk hükümdar oldu. Bu son Harput Artuklu hükümdarları da Eyyûbî hâkimiyetini tanımakta idiler. Anadolu Selçukluları Sultanı Alâeddin Keykubad’ın kumandanlarından olan Kemâleddin Kamyar Eyyûbîler’i Harput civarında yendi. Bazı Eyyûbî kumandanları Harput Kalesi’ne sığındılar. Selçuklular kaleyi yirmi dört gün kuşattıktan sonra Ağustos 1234’te teslim aldılar. Alâeddin Keykubad Artuklu hükümdarlarının canını bağışladı ve Akşehir’i kendisine iktâ olarak verdi. Böylece 1185 yılında İmâdüddin Ebû Bekir tarafından kurulmuş olan Harput Artukluları da tarihe karıştı.